ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥ «ΜΕΘΟΡΙΟΣ» ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ

Abstract

Ὁ Γρηγόριος Νύσσης, ὅταν πραγματεύεται τό δόγμα γιά τή δημιουργία, τοποθετεῖ τή χριστιανική κοσμολογία (=κτισιολογία) σέ πλατειά βάση. Δέν ἐξετάζει τόν κόσμο ἀνεξάρτητα ἀπό τόν ἄνθρωπο καί τόν Θεό. Πρόκειται γιά τόν ἀνθρωποκεντρικό καί θεοκεντρικό χαρακτῆρα τῆς χριστιανικῆς κτισιολογίας. Μ’ αὐτόν τόν τρόπο πετυχαίνει μιά δημιουργική σχέση ἀνάμεσα στή κοσμολογία, τήν ἀνθρωπολογία καί τή θεολογία. Ὁ κτιστός κόσμος δέν εἶναι ἀπό μόνος του ἀξία ἤ ἀγαθό, ἀλλά παίρνει ἀξία ἀπό τόν ἄνθρωπο «μεθόριο» πού ὑπάρχει μέσα σ’ αὐτόν. Κέντρο τοῦ σύμπαντος εἶναι ὁ «μεθόριος ἄνθρωπος» καί ὁ ἐν Χριστῷ προορισμός του εἶναι ἡ βάση γιά νά ἑρμηνευθεῖ σωστά ἡ ὅλη δημιουργία. Ἀφοῦ λοιπόν ὁ ἄνθρωπος (ὡς «μεθόριος») εἶναι ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο ὑπάρχει τό σύμπαν, ἡ ὅλη δημιουργία δέν μπορεῖ νά θεωρηθεῖ αὐτάρκης καί αὐτόνομη. Ἔτσι λοιπόν ἡ κοσμολογία τοῦ Γρηγορίου ἔχει ὡς κύριο χαρακτηριστικό τόν ὀργανικό της σύνδεσμο μέ τήν θεανθρωπολογία του. Ὁ σύνδεσμος αὐτός ἐν Χριστῷ ἀποτελεῖ πηγή γνώσης γιά τόν Θεό, γι’ αὐτό ἡ κοσμολογία κι ἡ ἀνθρωπολογία δέν νοοῦνται χωρίς τή θεολογία. Μόνο μέ τήν εὐρεῖα αὐτή βάση μπορεῖ κανείς νά κατανοήσει σωστά τή διδασκαλία τοῦ Γρηγορίου Νύσσης καί νά ἑρμηνεύσει τήν ἐκδίπλωση τῆς θείας ἐνεργείας μέσα στόν κόσμο.