ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΔΙΚΗΣ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Abstract
Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται η πολιτική κατάσταση και πολιτικοί
λόγοι του 14-ου αιώνα που οδήγησαν Οικουμενικό Πατριαρχείο στην καταδίκη της
Σερβικής Εκκλησίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία, και για αυτό συμφωνούν όλοι οι ιστορικοί,
ότι η πρωτοβουλία αυτή της καταδίκης οφείλεται σε πολιτικούς λόγους. Αυτός που έδωσε
την αφορμή για την καταδίκη ήταν ο αυτοκράτορας Ιωάννης ΣΤ’ Καντακουζηνός, ενώ ο
πατριάρχης Κάλλιστος απλά πραγματοποίησε την θέληση του αυτοκράτορα. Ο Δουσάν, σε
αυτή την κρίσιμη στιγμή, διαπραγματευόταν τις οριστικές συνομιλίες με το νέο
αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγο στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος έπρεπε να περάσει στην
σερβο-βουλγαρική συμμαχία κατά του Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνού που ήταν στην
Κωνσταντινούπολη. Στη συγκεκριμένη πολιτική στιγμή, ο Καντακουζηνός έδωσε την
εντολή στον πατριάρχη Κάλλιστο να καταδικάσει τον Δουσάν και την δική του Εκκλησία,
όπερ και έκανε, ανακοινώντας το κείμενο της καταδίκης σύμφωνα με τις ανάγκες του
εντολέα, και ανάλογα με την υπαγόρεση των κανόνων της Εκκλησίας και με την
υπάρχουσα κατάσταση στην περίπτωση αυτή. Ο πατριάρχης Κάλλιστος συνθέτει την
καταδίκη (τον αφορισμό, το ανάθεμα) με την οποία καταδίκασε πρώτα τον Δουσάν και
έπειτα τον πατριάρχη Ιωαννίκιο και την Σερβική Εκκλησία. Με αυτό το τρόπο η
Κωνσταντινούπολη θέλησε να γνωστοποιήσει και στο νέο αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’
Παλαιολόγο στη Θεσσαλονίκη πως η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, το Οικουμενικό
Πατριαρχείο, παρακολουθεί την δική του συμμαχία με τον Δουσάν.
References
slaves, Византiйскiй временникь, приложенiе кь. XIX тому, 1, Петроградь 1915.
«Απολογία υπέρ τών πρό ολίγου πραχθέντων υπό τού κοινού τής εκκλησίας
εκκλησιαστικών τε καί βασιλικών», Revue des Etudes Byzantines, tome 31, Paris 1973.
Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije VI, Beograd 1986.
Βρανούσης Λ., Το χρονικόν των Ιωαννίνων κατ’ ανέκδοτον δημώδη επιτομήν,
Επετηρίς του Μεσαιωνικού Αρχείου, (Ακαδημία Αθηνών) 12, Αθήνα 1962.
Данилови настављачи (Данилов ученик, Други настављачи Даниловог
зборника), Београд 1989.
Ioannis Cantacuzeni eximperatoris historiarum libri IV, graece et latine, volumen
II, ed. L. Schopeni, Bonnae 1826.
Ioannis Cantacuzeni eximperatoris historiarum libri IV, graece et latine, volumen
III, ed. L. Schopeni, Bonnae 1832.
Nicephori Gregorae Byzantina historia, volumen II, ed. L. Schopeni, Bonnae
1830.
Nicephori Gregorae Byzantina historia, volumen III, ed. I. Bekkerus, Bonnae
1855. Θεσσαλονικείς βυζαντινοί συγγραφείς, (Δ. Γ. Τσάμη) Φιλοθέου
Κωνσταντινουπόλεως του Κόκκινου, Αγιολογικά έργα Α’, Θεσσαλονικείς άγιοι, (Κέντρο
Βυζαντινών ερευνών), Θεσσαλονίκη 1985.
J.- P. Migne, Patrologiae cursus completus. Series graeca. 151.
Литература
Beck H. G., Kirche und theologische Literatur im byzantnishcen Reich, München
1959.
Γόνη Δ. Β., Το συγγραφικόν έργον του Οικουμενικού Πατριάρχου Καλλίστου Α’,
Αθήνα 1980.
Γόνης Δ., Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας, Αθήνα
1996.
Грујић Р., Православна српска црква, Крагујевац 1989.
Динић М., Душанова царска титула у очима савременика (Зборник у част
шесте стогодишњице Законика цара Душана), Београд 1951.
Живојиновић М., Јован V Палеолог и Јован VI Кантакузин од 1351. до 1354.
године (Зборник радова Византолошког института 21), Београд 1982.
Οικονομίδης Ν., Οι δύο Σερβικές κατακτήσεις της Χαλκιδικής τον ΙΔ’ αιώνα,
Δίπτυχα 2 (1980-1). Istorija srpskog naroda, Beograd 1981.
Јиречек К., Историја Срба, Београд 1952.
Καραγιαννόπουλος Γ., Το Βυζαντινό κράτος, Θεσσαλονίκη 1993.
Максимовић Љ., Грци и Романија у српској владарској титули, (Зборник
радова Византолошког института 12), Београд 1970.
Maksimović Lj., Η ανάπτυξη κεντρόφυγων ροπών στις πολιτικές σχέσεις Βυζαντίου
και Σερβίας τον ΙΔ' ιαώνα (Βυζάντιιο και Σέρβια κατά τον ΙΔ’ αιώνα), Αθήνα 1996.
Максимовић Љ., Политичка улога Јована Кантакузина после абдикције
(1354-1383) (Зборник радова Византолошког института 9), Београд 1969.
Meyendorf J., Друштво и култура у XIV веку, (Теолошки погледи 1-4),
Београд 1992.
Мошин В., Свети патријарх Калист и српска црква (Гласник СПЦ 9),
Београд 1946.
Nicol V. D., The Reluctant Emperor. A biography of John Cantacuzene, Byzantine
Emperor and Monk, c. 1295 - 1383, Cambridge 1996.
Ostrogorsky G., Ιστορία του βυζντινού κράτους, Αθήνα 1981.
Острогорски Г., Светогорски исихасти и њихови противници (Сабрана дела
Георгија Остроговског, књ. 5), Београд 1970.
Острогорски Г., Серска област после Душанове смрти, Београд 1965.
Ostrogorski G., Srbija i vizantijska hijerarhija država (O knezu Lazaru) (Le prince
Lazar. Actes du Symposium de Kruševac 1971), Beograd 1975.
Purković M., Srpski patrijarsi srednjeg veka, Düsseldorf 1976.
Радић Р., Византијски цареви и исихазам (Свети Григорије Палама у
историји и садашњости, Међународни научни симпосион поводом 650 година
Саборског томоса), Србиње 2001.
Radić R., Vreme Jovana V Paleologa, Beograd 1993.
Radić R., Crkvena politika Jovana V Paleologa, στο: Вălgarskata literatura i
izkustvo ot Tărnovskija period v istorijata na pravoslavnija svjat. (Šesti meždunaroden
simpozium, Veliko Tărnovo, 26-28 septemvri 1994), Veliko Tărnovo 1994.
Ransimen S., Vizantijska civilizacija, Subotica – Beograd 1964.
Runciman S., Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, Αθήνα 1982.
Слијепчевић Ђ., Историја српске православне цркве, Диселдорф 1978.
Σούλη Γ., Ο τσάρος Στέφανος Δουσάν και το Άγιο Όρος, (Επετηρίας Εταιρείας
Βυζαντινών Σπουδών 22), Αθήνα 1952.
Soulis G., The Serbs and Byzantium during the Reign of Tsar Stephen Dušan
(1331-1355) and his Successors, Washington 1984.
Στεφανίδου Β. Κ., Εκκλησιαστική ιστορία (Απ’ αρχής μέχρι σήμερον), Ε’ έκδοσις,
Αθηναι 1990.
Ταρνανίδης Ι., Ιστορία της Σερβικής Έκκλησίας, Θεσσαλονίκη 1988 (Β’ έκδοση).
Ταρνανίδης Ι., Ο ρόλος του βυζαντνού αυτοκράτορα και η συμβολή του
οικουμενικού πατριάρχη στη διαμόρφωση του αυτοκέφαλου των σλαβικών εκκλησιών
(Μνήμη Ιωάννου Ευαγγ. Αναστασίου, ανάτυπο), Θεσσαλονίκη 1992.
Ταρνανίδης Ι., Πτυχές της Σλαβικής Ορθοδοξίας, Θεσσαλονίκη 1992.
Ταχίαου Α.-Αιμ., Επιδράσεις του ησυχασμού εις την εκκλησιαστικήν πολιτικήν εν
Ρωσσία, 1328 - 1406, Θεσσαλονίκη 1962.
Ferjančić B., Vizantija prema Srpskom carstvu (Glas SANU 384, Odeljenje
istorijskih nauka 10), Београд 1998.
Флоринский Т., Андроник Младший и Iоанн Кантакузин (Журнал
Министерства Народного Просвещени 205), С.-Петербургъ1879.
Флоринский Т., Южные Славяне и Византия во второй четверти XIV в. , I,
Ст. Петербург 1882.
Χρήστου Π., Η Οικουμενική πολιτική του πατριάρχου Φιλοθέου, (Ξενία, Ιακώβω
αρχιεπισκόπω Βορείου και Νοτίου Αμερικής, επί τη 25ετηρίδι της αρχιεπισκοπής),
Θεσσαλονίκη 1985.
Χριστοφιλοπούλου Ε., Εκλογή , αναγόρευσις και στέψις του βυζαντινού
αυτοκράτορος, Αθήνα 1956.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
a) Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
b) Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
c) Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
