ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝΟΠΛΗ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑΣ 1990-1995.

Abstract

Ο ρόλος των θρησκευτικών ηγετών και εκπροσώπων στην κρίση της
περιόδου 1990-1995, υπήρξε πραγματικά αποφασιστικός αλλά και αμφίσημος.
Παρατηρώντας τις εξελίξεις των γεγονότων, ίσως να θεωρηθούν οι ποικίλες και ετερογενείς
στάσεις και θέσεις της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αλλά και της Κροατικής
Ρωμαιοκαθολικής, ως αντικρουόμενες και αλληλοαναιρούμενες. Θεωρούμε, ωστόσο, πως οι
προσεγγίσεις αυτές αποτελούν συστατικά μιας πραγματικότητας – κάποτε και ενός
σχεδιασμού –, που συνθέτουν τη συνολική στάση των εκκλησιών αυτών, κατά τη
συγκεκριμένη περίοδο.
Οι τριμερείς διαθρησκειακές συναντήσεις, κατά την περίοδο της κρίσης (1990-
1995), κινήθηκαν σε τρία επίπεδα: α) έθεταν ως στόχο την επίτευξη τομής στις εθνοπολιτικές
διαφορές που απομάκρυναν ολοένα και περισσότερο τους πρώην σύνοικους λαούς β)
αναζητούσαν κοινούς τρόπους για να προσεγγίσουν τους πιστούς τους, ώστε να συμβάλλουν,
ως καθιδρύματα, στην ειρηνική επίλυση της αιματηρής αντιπαράθεσης και γ) επεδίωκαν να
διαμορφώσουν και να προβάλλουν στη γιουγκοσλαβική και διεθνή κοινή γνώμη, (επίσημα
ανακοινωθέντα), ένα αρραγές μέτωπο αλληλεγγύης, αδελφοσύνης, αγάπης και συναίνεσης
των θρησκειών. Είναι δε γεγονός, ότι αν και καλλιέργησαν το υπόβαθρο των μεταξύ τους
σχέσεων σε ικανοποιητικό βαθμό, δεν κατόρθωσαν να ομαλοποιήσουν τις εκτραχυμένες
εξελίξεις και να εισακουσθούν από τις κοινωνίες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο βαθμός
επιτυχίας ή αποτυχίας των παραπάνω επιδιώξεων παρουσίασε τεράστια κλίμακα απόκλισης
στο θρησκευτικό κοινωνικό ιστό κάθε χώρας.
Οι δογματικές διαφορές μεταξύ των χριστιανικών ομολογιών έγιναν στόχος
εκμετάλλευσης, από ποικίλους χριστιανικούς – και όχι μόνο – κύκλους, σε μια προσπάθεια
γενίκευσης του πολέμου με δραματικά για τις θρησκείες αποτελέσματα. Έτσι, ακραία
θρησκευτικά στοιχεία εξέλαβαν τις κυοφορούμενες κοσμοϊστορικές αλλαγές ως πεδίο και
πρόκληση περαιτέρω ανάπτυξης των φονταμενταλιστικών τους επιδιώξεων, καταργώντας
κάθε αρχή δικαίου, ή ακόμα περισσότερο, τις ίδιες τις ευαγγελικές αρχές της αγάπης και της
ειρήνης, στο όνομα της «αγάπης» και της «ειρήνης». Η λαίλαπα του εθνικισμού που
καλλιέργησαν οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας συμπαρέσυρε και
τις θρησκείες. Έτσι, οι πολιτικές ηγεσίες, προφασιζόμενες τις θρησκευτικές διαφορές και
προσεγγίσεις, συγκάλυπταν με το «μανδύα της πίστης» τους εθνικισμούς τους, τις υπέρμετρες
και επικίνδυνες για το έθνος τους φιλοδοξίες, τις ιδεολογικές τους ακρότητες.