ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ - ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ˙ ΑΡΩΓΟΣ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟΥ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (1219)

  • Γεώργιος Νεκτάριος Λόης

Abstract

Η πολιτιστική και η εκκλησιαστική – πολιτική διπλωματία λειτουργεί
υποβοηθητικά και πολλές φορές ουσιαστικά στα γεωπολιτικά. Η επιτυχία στην Νίκαια το 1219 - η
απόκτηση του αυτοκεφάλου - για την Σερβική Εκκλησία οφείλεται στην εξαιρετική εκκλησιαστική
– πολιτική διπλωματία του αγίου Σάββα αλλά και στις ανάγκες των Βυζαντινών της Νίκαιας και
του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως που εβρίσκονταν εκεί λόγω των Σταυροφοριών. Η
Κωνσταντινούπολη ευρίσκετο υπό την κυριαρχία των Λατίνων (1204) και η βασιλεύουσα είχε
μεταφερθεί προσωρινά στη Νίκαια. Ο δεσπότης της Ηπείρου είχε αποσχιστικές τάσεις και
εποφθαλμιούσε τον θρόνο. Έτσι, οι Βυζαντινοί ήθελαν έναν επιπλέον ορθόδοξο σύμμαχο, αφενός,
κατά των Λατίνων και, αφετέρου, κατά του ισχυρού ανταγωνισμού από την πλευρά της Ηπείρου.
Την περίοδο αυτή η εκκλησιαστική δικαιοδοσία της Σερβίας ανήκε στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος.
Άρα, με το να δοθεί το αυτοκέφαλο καθεστώς στην Εκκλησίας της Σερβίας, αποδυναμώνετο η
Αρχιεπισκοπή Αχρίδος, η οποία ανήκε διοικητικά στην Ήπειρο. Η συμβολή όμως του αγίου Σάββα
αλλά και του πατέρα του, βασιλέα Στέφανου Νεμάνια (αγίου Συμεών του Μυροβλύτη) στη Σερβία
είναι εξόχως σημαντική τόσο στην γεωπολιτική όσο και στην γεωεκκλησιαστική ανεξαρτησία της
Σερβίας, καθώς και στην πλήρη αποδοχή της πολιτιστικής παράδοσης του Βυζαντίου.

References

Βιβλιογραφία
Αγγελόπουλος Αθ. (1967), Σάββας Α΄ Νεμάνια, ΘΗΕ 10, Αθήνα, στ. 1096-1099
Αγγελόπουλος Αθ. (1967a), Σύντομος ιστορία της Σερβικής Εκκλησίας, ανάτυπο από
την Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια 11, Αθήνα 1967
Αγγελόπουλος Αθ. (1968), Η εν Άθω Σερβική Μονή του Χιλανδαρίου, ΘΗΕ 12, Αθήνα,
σσ. 122-129
Βασιλειάδης Νικ. – Μπουτσιούκη Σ. (2015), Πολιτιστική Διπλωματία. Ελληνικές και
Διεθνείς διαστάσεις, ΣΕΑΒ, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Κουσκουβέλης Η. (2009), Μία ολιστική προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική,
Μακεδονία 25 Οκτωβρίου 2009
Λόης Γ. Ν. (2008), Οι προκαθήμενοι της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Από τον άγιο
Σάββα Νεμάνια (1219) μέχρι σήμερα, Θεσσαλονίκη
Λόης Γ. Ν. (Φεβ. 2009), Η Μονή Στουντένιτσας (1183), Εκκλησιολόγος, αρ. φυλ. 83-
84, Πάτρα
Λόης Γ. Ν. (2014), Ιωάννης Ούγκλεσης 1365-1371. Η πόλη των Σερρών – Το κράτος
των Σέρβων και οι σχέσεις με το Άγιον Όρος και το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, Ι.Ε.Θ.Π
– Προβληματισμοί Εθνικοί και Θρησκευτικοί επίκαιροι, γ΄, Χριστιανική Μακεδονία. Η
ενδοχώρα της στον κόσμο της Ορθοδοξίας της Χερσονήσου του Αίμου, Θεσσαλονίκη, σσ. 173-
181.
Λόης Γ. Ν. (2017), Ιστορία της Σερβίας. Πολιτική και Εκκλησιαστική, Αθήνα
Λόης Γ. Ν. (2019), Πολιτιστικές και εκκλησιαστικές σχέσεις της Σερβίας με το Βυζάντιο
την περίοδο του Πρωτόστεπτου (1196-1228) και του Ράντοσλαβ (1228-1233), Church Studies,
XVI, 16/2, Niš.
Νιχωρίτης Κων. (2003), Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος. Οι αγώνες και το έργο τους
για την ένταξη των Σλάβων στο βυζαντινό πολιτισμό και τα ελληνικά γράμματα, Θεσσαλονίκη
Νιχωρίτης Κων. (2013), Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος. Ο πνευματικός βίος και ο
πολιτισμός των Σλάβων, Θεσσαλονίκη
Ταρνανίδης Ι. (2006), Θεωρία και πράξη στην ιστορική εξέλιξη του αυτοκεφάλου των
Σλαβικών Εκκλησιών, Θεσσαλονίκη
Ταχιάος Αν. Αιμ. (1986), Η Εθνικότης Κυρίλλου και Μεθοδίου κατά τάς σλαβικάς
πηγάς και μαρτυρίας, στο Κυρίλλω και Μεθοδίω, τόμος Β΄, Θεσσαλονίκη, σ. 83-132.
(Εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν και μνήμην των αγίων αυταδέλφων Κυρίλλου και Μεθοδίου
των Θεσσαλονικέων, Ι.Μ.Θ., Θεσσαλονίκη 1986)
Ταχιάος Αν. Αιμ. (1992), Κύριλλος και Μεθόδιος, οι θεμελιωτές της αρχαίας σλαβικής
γραμματείας, Θεσσαλονίκη
Bekker Im. (1840), Constantinus Porphyrogenitus, De administrando Imperio, Bonnae
Donald N. (1972), The Last Centuries of Byzantium, 1261-1453, London
Dvormić Fr. (1960), Les légends de constantin ei de méthodius Thessalonicenses,
Fontes, Zagreb 1960
Grivec Fr. – Tomsić Fr. (1960), Constantinus et Methodius Thessalonicenses, Fontes,
Zagreb
Андрић Ал. (2012), Историја Срба, Београд
Благојевић М. (1989), Србија у доба Немањића, од кнежевине до царства, 1168-
1371, Београд
Бубало Ђ. (2013), Законик цара Стефана Душана, Београд
Бурковић Т. (1925), Хиландар у доба Немањића, Београд
Велимировић Н. епископ (2011) , Живот светог Саве, Београд
Вучковић Ј. (1902), Свети Сава. Архиепископ Српски и просветитељ, Матица
Српска, Нови Сад
Гавриловић Андра (1900), Свети Сава. Преглед живота и рада, Београд
Дометијан (1938), Животи светога Симеона и светога Саве, превео: Лазар
Мирковић (1938), Београд
Живојиновић М. (1998), Историја Хиландара Ι. Од оснивања манастира 1198 до
1335 године, Београд
Зборник (1951), у част шесте стогодишњице Законика Цара Душана, САНУ,
Београд
Јиречек Кон. (1952), Историја Срба, књ. I - II, Београд
Јовановић Т. (приредио 1997), Сава Хиландарац, Историја манастира
Хиландара, Београд
Калић Ј. (2007), Српска држава и Охридска Архиепископија у ΧΙΙ веку, Зборник
радова Византолошког инситута XLIV, Београд, стр. 197-208.
Ласкарис М. (1926), Византиске принцезе у средњевековној Србији, прилог
историји византискосрпских односа од краја XII до средине XV века, Београд, 7-37.
Милићевић М. (1913), Стефан Немања и Свети Сава, Београд
Новаковић Ст. (1870), Законик Стефана Душана, цара српског 1349 и 1354,
Београд
Радојчић Н. (1938), Свети Сава и автокефалност српске и бугарске цркве,
Српска краљевска академија, Београд
Свети Сава (1977), Споменица поводом осамстогодишњице рођења 1175-1975,
Свети Архијерејски Синод Српске Православне Цркве, Београд
Слијепчевић Ђ. (1962), Историја Српске православне цркве, књ. I., Београд
Станојевић Ст. (1935), Свети Сава, Београд
Теодосије (1860), Живот светог Саве, издање: Даничић (1860), Београд
Теодосије (1924), Живот св. Саве, М. Башић (1924), Старе српске биографије,
Београд
Published
2023-01-01